Жаңа жыл – онлайн-әлемде белсенділік арта түсетін ерекше кезең. Құттықтаулар, ұсыныстар, хат алмасу, жаңа қосымшалар мен ойындар – мұның бәрі күнделікті өміріміздің бір бөлшегіне айналды. Алайда, осы қарбалас уақытта киберқауіпсіздікке қаншалықты назар аударып жүрсіз? Ресми деректерге сүйенсек, интернет пайдаланушылардың көбі құрылғыларына орнатылған антивирус бағдарламаларына сенім артады. Әрине, бұл бағдарламалар қауіптің алдын алуда тиімді, бірақ олардың деректер базасы әдетте аптасына бір рет қана жаңартылады.
Бұл үй жағдайындағы компьютерлер үшін жеткілікті болуы мүмкін. Алайда, ірі бизнес үшін бұл тым әлсіз қорғаныс. Ал ақылы немесе тіпті тегін нұсқадағы танымал антивирус деректер базасын күнделікті немесе одан да жиі жаңартып, жоғары деңгейлі қауіпсіздікті қамтамасыз ете алады.
Кейбір пайдаланушылар қауіпсіздік жаңартуларын жүктеуді кейінге қалдыруды жөн көреді. Бұл жағдайда жаңа деректер базасы айына бір рет немесе одан да сирек орнатылады, бұл алаяқтарға компьютердің ең қорғалмаған жеріне қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, жаңартуларды елемейтін қолданушылардың да саны аз емес. Мұндай жағдайда қосымша антивирус орнатылмаған болса, компьютер бағдарламасы хакерлердің жүйеге ену әрекеттеріне қарсы тұра алмай қалуы мүмкін
Шын мәнінде, вирустар қосымша қорғалған операциялық жүйеге де енуі мүмкін. Көп жағдайда пайдаланушылардың өздері күмәнді электрондық хаттарды ашу немесе қауіпті сайттарға өту арқылы хакерлердің қақпанына түсіп жатады.Мұндай жағдайда зиянды бағдарламаларға тап болу қаупі жоғарылайды. Сондықтан киберқауіпсіздік шараларын дер кезінде қолға алу өте маңызды.
Егер мәселе ушығып кетсе, зиянды бағдарламалармен күресуді мамандарға тапсырған жөн. Ал бастапқы кезеңде кез келген пайдаланушы мәселені өзі шеше алады.
Компьютерде вирустың бар-жоғын көрсететін негізгі белгілердің бірі – құрылғы жұмысының баяулауы. Егер компьютер әдеттегі тапсырмаларды орындау кезінде күтпеген ақаулар шығарып, тежелсе, операциялық жүйені дереу тексеру қажет.
Зиянды бағдарламалар тек жеке мәліметтерге қол жеткізіп қоймай, процессордың қуатын хакерлік шабуылдар үшін де пайдаланады. Мысалы, таңертең мүлтіксіз жұмыс істеп тұрған құрылғы кешке қарай қарапайым тапсырмаларды орындауда қиындық тудыруы мүмкін. Сарапшылар мұндай жағдайда уақытты созбай, қажетті шараларды қабылдауға кеңес береді.
Компьютердің жұқпалы бағдарламалармен зақымданғанын жарнамалық терезелердің пайда болуынан да байқауға болады. Мұндай терезелерде күмәнді сайттар мен қызметтердің жарнамасы көрсетіледі. Кейін пайдаланушыларға «мәселелерді шешуге арналған кеңестер» ұсынылуы мүмкін.
Сарапшылар қажетсіз файлдарды тауып, оларды мүмкіндігінше тез жоюға кеңес береді. Зиянды бағдарламалар жиі жарнамалар арқылы таралады. Мұндай бағдарламалар антивирустарға қауіпті болып көрінбеуі мүмкін, бірақ олардың сілтемелері пайдаланушылар үшін үлкен қауіп төндіреді.
Бағдарламаларды жүктегенде абай болыңыз. Кей жағдайларда қолданушылар өздері де қажетсіз бағдарламаларды орнатуға келіседі. Тіпті танымал сайттардың өзі қосымша өнімдерімен бірге спам таратып жатады. Мұндай бағдарламаларды өшіру үшін қажетті батырманы табу қиынға соғуы мүмкін, сондықтан бұл зиянды тәжірибе жалғасуда.
Сарапшылар жүйедегі бағдарламаларды мұқият тексеруге шақырады. Кейбір пайдалы қосымшалар зиянды бағдарлама ретінде қабылдануы мүмкін. Ал жүйелік компоненттерді байқаусызда өшіріп алсаңыз, Windows-тың негізгі функциялары істен шығуы ықтимал. Сондықтан мұндай жағдайда кәсіби маманның көмегіне жүгіну ұсынылады.
Браузердегі өзгерістерге мән беріңіз.Компьютердің зақымданғанын браузердің басты бетінің жиі өзгеруінен байқауға болады. Мұндай жағдайларда сенімді антивирус орнататын кез келгенін білдіреді. Браузердің басты беті жарнамалық бағдарламалардың әсерінен өзгеріп отырады. Мұндай бағдарламалар жүйеге зиян келтірмейді, бірақ тапсырыс берушінің талабына сай басты бетті өз пайдасына өзгертеді.Сарапшылар мұндайда браузердің іздеу тарихын тазартуды және құрылғыға кешенді тексеріс жүргізуді ұсынады.
Компьютеріңізді қауіпсіз күйде ұстау үшін қажетсіз қосымшаларды өшіріп, операциялық жүйеге орнатылған және іске қосылған бағдарламаларды мұқият тексеру қажет. Кей жағдайда браузердегі өзгерістер компьютерде зиянды бағдарламалардың пайда болғанын көрсететін алғашқы белгі болуы мүмкін. Сондықтан мәселені елемей уақыт өткізіп алмау маңызды.
Киберқауіпсіздік мамандары брандмауэрді ешқашан өшірмеуге кеңес береді. Бұл – хакерлердің жолын бөгейтін негізгі қорғаныс құралы. Егер брандмауэріңіз өшіп тұрса, оны міндетті түрде қосыңыз.
Егер тек жаңалық оқып немесе фильм қарап отырғанда желі жылдамдығының айтарлықтай төмендегенін байқасаңыз, бұл зиянды бағдарламалардың жұмысы болуы ықтимал. Мұндай кезде алаяқтар сіздің компьютеріңізді түрлі мақсаттарда пайдалануы мүмкін. Бұл – жүйенің зақымдануының ең соңғы сатыларының бірі. Мұндай жағдайда мәселені шешу ұзаққа созылады әрі қиын болуы мүмкін. Кейде мамандар операциялық жүйені қайта орнатуды ұсынады. Егер мұны жасау қиын болса, кәсіби маманның көмегіне жүгіну қажет.
Жүйелік компоненттердің белсенділігін тексеру үшін «Ctrl + Alt + Delete» пернелерін басып, арнайы мониторды ашуға болады. Бұл жерде процессордың жүктелу деңгейін, жедел жадтың қаншалықты пайдаланылып жатқанын және желі белсенділігін бақылау оңай. Егер сіз қандай да бір ақауды байқасаы
ңыз, оны жою үшін интернеттен нақты нұсқаулық іздеген дұрыс.
Компьютеріңізді жақында ғана сатып алып, оны хакерлерден қорғағыңыз келсе, қауіпсіздік жаңартуларын уақытында орнатыңыз. Сонымен қатар, қосымша антивирус жүктеу де артық болмайды.
Тіпті танымал бағдарламалардың тегін нұсқасын қолданудың өзі ешқандай қорғаныссыз қалғаннан әлдеқайда тиімді. Себебі кез келген қауіпті сілтемеге өту күрделі мәселелерге алып келуі мүмкін.
Барлық кеңестерді бір мақалада толық қамту мүмкін емес, бірақ бастысы – пайдаланушы ақаудың себебін анықтап, мәселені шешуге кірісуі керек. Компьютеріңізді қорғау – сіздің басты жауапкершілігіңіз.
