Пандемия бүкіл әлемді өзгертіп, Қазақстан экономикасына да ауыр соққы жасады. Көптеген ірі компаниялар дағдарысты бастан өткерсе, кейбір бизнес үшін бұл қиын жағдай жаңа мүмкіндіктерге жол ашты. Мысалы, стриминг қызметтері мен онлайн платформалар пандемия кезінде дамуға серпін алды.
Кинотеатрлар мен кинозалдардың ұзақ уақыт жабылуы стриминг платформаларына деген сұранысты арттырды. Бұған қоса, мобильді құрылғыларға сұраныс та өсті, өйткені олар арқылы адамдар онлайн фильмдер мен сериалдарды көруге мүмкіндік алды. Пандемияға дейін де көптеген қазақстандықтар кинотеатрға барудан гөрі үйде өз құрылғыларында фильм көруді жөн көретін.
«Пандемияның арқасында» мобильді құрылғыларға сұраныс күрт өсті. Адамдар үйде болуға және қашықтықтан жұмыс істеуге мәжбүр болды, ал тұрмыстық және әлеуметтік байланыс мәселелерін технология арқылы шешті. Бұл жағдай цифрлық құрылғылардың қазақстандықтардың күнделікті өміріндегі рөлін едәуір арттырды.
Интернет-бизнес пен B2B маркетингке әсері
Коронавирус тарауы және оған қарсы қабылданған шаралар Қазақстан нарығындағы тауар мен қызмет категорияларының дамуына айтарлықтай әсер етті. Admitad компаниясының жаһандық серіктестік желісі пандемиядан кейінгі нарықтағы өзгерістерді зерттеді.
Affiliate-желісінде 2020 жылғы 1 қаңтардан 15 наурызға дейінгі кезеңдегі жарнама берушілердің айналымы 2019 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырылды. Көптеген тауарлар мен қызметтер бойынша айналым төмендеді.
Әсіресе интернет арқылы қызмет көрсететін компаниялардың кірістері 75%-ға қысқарды. Ал «тамақ және азық-түлік жеткізу» қызметтерінің айналымы 7%-ға, онлайн-гипермаркеттердің сатылымы 11%-ға азайды. Қытайдан тауар тапсырыстары 32%-ға, цифрлық және тұрмыстық техниканы онлайн сатып алу 52%-ға, спорттық тауарларды онлайн сатып алу 78%-ға төмендеді.
Сонымен қатар, кейбір тауарлар мен қызметтерге сұраныс артты. Аптекалық онлайн тапсырыстар 72%-ға өсті, онлайн ойындар мен бағдарламалық қамтамасыз ету сатылымы 83%-ға ұлғайды.
«Коронавирус пандемиясының жариялануы Қазақстандағы онлайн-бизнеске айтарлықтай әсер етті. Осы екі жарым ай ішінде тұтынушылардың сұранысы қалай өзгеріп жатқанын бақылап отырмыз, бұл болжамдардан сәл ерекшеленеді», – дейді Вячеслав Мезенцев, Admitad Kazakhstan & Belarus елдік менеджері.
Мобильді трафик көлемі 2020 жылғы қаңтар-наурызда 2019 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 80%-ға өсті.
Сатып алушы сұранысының барлық нарықтардағы белгісіздігі B2B секторына да әсер етті. Экономика бүкіл әлемде дірілдеп тұр, ал жағдайдың қанша уақытқа созылатынын немесе оның масштабы қандай болатынын ешкім болжамай алады. Сол себепті бөлшек және корпоративтік секторларда сатып алу қабілетінің қайта қалпына келу уақытын дәл айту қиын.
B2B-сатулар да айтарлықтай қысымға ұшырауда, және бұл түсінікті құбылыс. Әлеуметтік байланыс пен қозғалысқа негізделген салалар банкротқа ұшырап, кейбір қосымша сегменттердің бюджеттері тоқтатылып, сатып алу шешімдері жиі кейінге шегеріледі. Дәстүрлі B2B-сату процесі де өзгеріске ұшырады – қымбат әрі күрделі өнімдер үшін тиімді саналатын жеке кездесулер онлайнға ауысып, офлайн іс-шаралар азайып, жаңа потенциалды клиенттер әкелетін маркетинг бюджеттері қысқаруда.
Қазіргі жағдай бизнестің де, халықтың да ақпараттану деңгейін одан әрі арттыруды талап етеді – бұл, іс жүзінде, жалғыз қалатын бағыт. Қашықтан және әлеуметтік байланыстарсыз өмір сүру қажеттілігінен туындайтын сұранысқа ие IT-технологиялар кем дегенде мыналарды қамтуы тиіс:
E-commerce (электрондық сауда)
Деректерді сақтау жүйелері (СХД)
Ақпараттық қауіпсіздік
Желілік шешімдер
Деректерді виртуализациялау
Бизнес-аналитика
Қашықтан жұмыс орындарын ұйымдастыру және басқару
Электрондық құжат айналымы (ЭДО)
Білім беру технологиялары
Робототехника
Импортты алмастыру
Сонымен қатар, нарықта өзге бір қайта құрылымдау процесі жүріп жатыр және фармацевтика, медицина, онлайн сауда, қашықтан білім беру, логистика, күнделікті тұтыну тауарлары мен электроника өндірісі сияқты салалар қарқынды өсуде. Бұл бағыттар қашықтан жұмыс істеуге, әлеуметтік байланыстар мен белсенді қозғалыссыз өмір сүруге бейімделген.
Қазіргі таңда B2B-сегментінде корпоративтік IT шешімдеріне қызығушылық бұрынғыдан кем емес. Дұрыс таңдалған мақсатты аудитория мен коммуникация арнасы арқылы коронавирус конверсияға айтарлықтай әсер етпейді. Бұл тек жоғарыда аталған салаларға ғана емес, IT-қолдау немесе IT-аутсорсинг сияқты дәстүрлі қызметтерге де қатысты.
Сондықтан көптеген саладағы қиындықтарға қарамастан, жаңа потенциалды клиенттерді тартудың дәл қазір тамаша кезеңі.
Аталған тақырып өте ауқымды әрі көп қырлы болғандықтан, оны мұқият қарастыру қажет. Келесі мақаламызда біз мобильді электроника аксессуарлары нарығына пандемияның әсерін талдаймыз. Қалайша бұрынғы екінші деңгейдегі өнімдер сұранысқа ие болды? Ал ең жақын болашақта қандай өнімдер сұраныста болады – соған болжам жасауды да қарастырамыз.
