Квадрокоптеріңізге қатысты барлық құжаттар дайын, сәйкестік сертификаты алынды, тіркеу нөмірі жапсырылып, құрылғыңыз ұшуға дайын. Ендігі кезекте тек ұшыруға рұқсат алу қалды.
Айта кетейік, барлық жағдайда дрон ұшыруға рұқсат алу қажет емес және ол «әуе кеңістігіндегі операция» деп аталатын категорияға байланысты.
Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінде пайдаланылатын ұшқышсыз авиациялық жүйелер (ҰАЖ) үшін пайдалануға арналған ережелерде үш операция категориясы (яғни ұшу түрі) белгіленген: «Ашық», «Арнаулы» және «Сертификатталған».
«Ашық» категориясы бойынша түсірілім кезінде дрон иелері мен операторларына ешқандай шектеулер қойылмайды. Бұл дегеніміз, дронның салмағы 1,5 кг-нан аспаса, оны күндізгі уақытта, адамдар көп жиналатын орындардан, әуежайлардан және ұшуға шектеу қойылатын аймақтардан тыс жерде ұшыра аласыз. Сондай-ақ, ұшуды 50 метрден аспайтын биіктікте және дронды үнемі көз алдыңызда ұстап ұшыруға болады. Мұндай жағдайда арнайы рұқсат алу қажет емес.
Дегенмен, бірнеше маңызды ережелерді сақтау қажет. Ұшақтың ұшу бағыты қалалық аймақтардан, тұрғын үй алабынан, қауіпті немесе тыйым салынған аймақтардан, шектеу аймақтарынан тыс жерде жүзеге асырылу керек. Ұшақтың ұшуы әуежайдың бақылау нүктесінен кемінде 8 км қашықтықта орналасуы қажет. Сонымен қатар, ұшу кезінде ұшақтың көтерілетін немесе қонатын жерінде 50 м радиуста адамдар, көлік құралдары немесе құрылыстар болмауы тиіс.
Маңызды! Ұшу маршруты кез келген адамнан, көлік құралынан, ғимараттан немесе құрылыс нысандарынан кемінде 100 метр қашықтықта, ал адамдардың көп жиналған орындарынан және (немесе) көлік құралдарынан 150 метрден жақын болмауы тиіс. Сондай-ақ, қауіпті ауа райы жағдайларында ұшудан аулақ болу керек. Бір пульті арқылы бірнеше дронды бір уақытта басқаруға және топтық ұшуларға тыйым салынады.
«Арнаулы» санаттағы ұшулар
Бұл санатқа ірі қалаларда (Алматы, Астана) немесе тығыз қоныстанған аудандарда, сондай-ақ топтық ұшулар, видеотүсірілімдер секілді мақсаттармен жүзеге асырылатын дрон ұшулары кіреді.
Мысалы, салмағы 0,25 кг-нан 1,5 кг-ға дейінгі дронды халық тығыз орналасқан аудандарда ұшыру үшін арнайы рұқсат алу қажет.
Рұқсатты «электрондық лицензиялау» порталы (www.elicense.kz) немесе eOtinish арқылы онлайн алуға болады. Қызмет тегін көрсетіледі және рұқсат беру мерзімі – 10 күнтізбелік күн.
Бұл санаттағы операторларға қойылатын талаптар:
- Жасы 16-дан төмен болмауы тиіс (кейбір жағдайларда – 18 жас).
- Азаматтық авиация саласындағы уәкілетті ұйымнан сәйкес санаттағы оператор сертификатын алуы қажет.
Оператор сертификаты үш санатқа бөлінеді:
- 1-санат (EASY Rating) – 25 кг-нан жеңіл дрондарды жеке мақсатпен қолдануға арналған.
Әуе түсірілімдері мен бақылаулар, сондай-ақ іздеу-құтқару жұмыстарын жүргізу сияқты авиациялық жұмыстарды орындау үшін операторға 2-ші санат (MID Rating) қажет.
Ал 3-ші санат (HIGH Rating) 25 кг мен 750 кг аралығындағы салмағы бар БВС басқарушысына қажет. Бұл категория ауыр жұмыстарды орындау үшін, мысалы, ауыл шаруашылығындағы авиация-химиялық жұмыстар, құрылыс-монтаждау, тиеу-түсіру жұмыстары мен жүктерді тасымалдау, Каспий теңізінің үстіндегі әуе кеңістігінде ұшу, теңіз кемелерінен және теңіз бұрғылау қондырғыларынан ұшулар, тәжірибелік және ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін қажет.
Қала үстінде дрон ұшырғысы келетін оператор қандай құжаттармен қамтамасыз етілуі тиіс? Ең алдымен, оның қолында болуы керек құжаттар тізімі айқын.
Бұл – Беспилотты авиациялық жүйенің тіркеу туралы куәлігі, оператордың БАС сертификаты, жеке куәлік және қала тұрғындарының тығыз орналасқан аймақтарында ұшыру үшін арнаулы рұқсат қағазы.
Бұдан бөлек, егер ұшу белгілі бір шектеулі аймақта немесе тыйым салынған аумақта жоспарланған болса, онда қосымша құжаттар қажет болуы мүмкін. Мұндай құжаттарды Қазақстан Республикасының арнайы органдары, яғни Қауіпсіздік комитеті (КНБ), Мемлекеттік қызмет көрсету органдары (СГО) немесе Қорғаныс министрлігі (МО) береді. Осылайша, кез келген дрон ұшыруға дайын болу үшін оператор тиісті рұқсаттарды алу арқылы, қауіпсіздікті қамтамасыз етуі тиіс.
Қазақстанда кейбір аймақтарда дрон ұшыруға қатаң тыйым салынған. Мұндай аймақтарға мемлекеттік қорғау объектілері, Қорғаныс министрлігінің, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің және мемлекеттік күзет қызметінің объектілері, сондай-ақ қылмыстық-атқару жүйесінің нысандары жатады.
Мысалы, 2017 жылы бір дрон әскери бөлім аумағында пайда болып, оның иесі әскери техниканы түсіргені анықталған. Тағы бір оқиғада квадрокоптер арқылы түзету мекемесіне тыйым салынған заттар жеткізілмек болған. Осы жағдайлардан кейін пилотсыз жүйелерді пайдалану ережелері күшейтілді.
Ережелерді бұзған жағдайда не болады?
Егер ережелерді бұзсаңыз, айыппұл салынады:
- Жеке тұлғаларға – 10 АЕК (36 920 теңге).
- Заңды тұлғаларға – 20 АЕК (73 840 теңге).
Ережелерді қайталап бұзған жағдайда айыппұл көлемі артып, дроныңыз тәркіленуі мүмкін.
Егер сіздің дроныңыздың салмағы 0,25 кг-нан аспаса, оператор сертификатынсыз және рұқсат құжаттарынсыз ұшуға болады. Бірақ ережелерді қатаң сақтау қажет. Толық ақпаратты Қазақстанның авиациялық әкімшілігінің ресми сайтынан таба аласыз.
