Қазақстанның «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы жаңа «КЕДЕН» ақпараттық жүйесінің іске қосылуы нәтижесінде сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар арасында анонимді сауалнама өткізді . Бұл сауалнама жүйенің негізгі құралдарының бірі – алдын ала ақпаратты (ПИ) ұсыну процесін бақылау аясында жүргізілді. ПИ жүйесі автокөлік өткізу бекеттерінде тауарлар мен көлік құралдарының келуін тіркеуді жеңілдетуге және автоматты түрде ПИ-ді транзиттік декларацияға айналдыруға бағытталған.
НПП бастамасының мақсаты – жүйе іске қосылғаннан кейін, Қазақстандағы автокөлік өткізу бекеттерінде нақты пайдаланушылардан объективті кері байланыс алу.
2025 жылдың 20 наурызында басталған сауалнама нәтижелері бизнес тарапынан көптеген сындар мен шағымдардың болғанын көрсетеді. Сауалнамаға қатысушылардың құрамында:
50% – кеден өкілдері (брокерлер)
46,3% – тасымалдаушылар мен экспедиторлар
3,7% – өздігінен декларация жасауға қатысушылар.
Сондықтан, жинақталған жауаптар жүйемен күнделікті жұмыс істейтін кәсіпқойлардың пікірі ретінде қарастырылуы тиіс.
- «АСТАНА-1» жүйесімен салыстырғанда жақсартулар күтілгенімен, орындалмаған:
75,9% респондент жүйеде ешқандай қолайлық байқамаған.
- Кезекте тұрған уақыт – бизнестің жоғалтқан табысы.
50% – ПИ ұсынуға 1-8 сағат уақыт жұмсайды.
23,1% – 24 сағаттан астам уақыт, бұл логистикалық тізбектер мен бизнестің шығындарына айтарлықтай кері әсер етеді.
- Шығындардың артуы:
44,2% қатысушылар шығындардың өзгермегенін хабарлаған.
42,3% шығындардың, оның ішінде жанама шығындардың артқанын атап өткен.
- Қателіктердің жиілігі:
47,2% пайдаланушылар кеден тарапынан үнемі қателіктермен кездеседі.
39,6% инфрақұрылымның техникалық дайын еместігін айыптаған.
Нақты айтқанда, ре 10 спонденттің 9-ы
жүйелік ақаулар жұмысқа кедергі келтіретінін мәлімдеген.
- Ақпараттық қолдау деңгейінің төмендігі:
43,4% жүйенің іске қосылуы мен жұмысы туралы ешқандай ақпарат алмаған.
Тек 35,8% қатысушылар функционалды тестілеу немесе оқытуға қатысқан.
Ақпараттық кампанияның төмен деңгейде болуы процесс түсініспеушілігі мен мәліметтерді дұрыс толтырудағы қателіктерді түсіндіре алады.
Сонымен қатар, респонденттердің жартысы (50%) қателіктер тек Кедендік бақылау органдарына немесе әзірлеушілерге шағымдардан кейін ғана түзетілетінін мойындаған.
Қорытындылай келе, сауалнама нәтижелері «КЕДЕН» жүйесінің іске қосылуы мен пайдалануында айтарлықтай мәселелер бар екенін көрсетті:
Уақыт пен қаржылық шығындардың тым артуы
Қателіктердің жиілігі
Ақпараттық және техникалық қолдаудың әлсіздігі
«Атамекен» ұлттық палатасы жағдайды бақылауды жалғастырып, сыртқы экономикалық қызмет қатысушыларынан кері байланыс жинауды жоспарлап отыр. Бұл өз кезегінде жүйенің әрі қарай жетілдірілуіне мүмкіндік береді.
